Маскүнемдік
| Маскүнемдік | |
| Басқа атаулары | араққұмарлық,[1] араққорлық, алкоголизм[2] |
|---|---|
 Отбасыдағы маскүнемдіктің салдарын бейнелейтін француз постері, шамамен 1915 жыл: «Әй! Арақ-шараптан қашан құтылатын болдық?» | |
| Сала | психиатрия, клиникалық психология, токсикология |
| Симптомдары | Ұзақ уақыт бойы көп мөлшерде алкоголь ішу; ішімдікті азайту, не тоқтату көп уақытты қажет етеді, не мүмкін емес болады[3] |
| Асқынулары | психикалық ауытқу, маскүнемдік еліру, Гайе — Вернике синдромы, тыныс алу аритмиясы, бауыр циррозы, қатерлі ісік, фетальді алкогольді синдром, өзін-өзі өлтіру[4][5][6][7] |
| Ұзақтығы | ұзақ мерзімді[3] |
| Себептері | Экологиялық және генетикалық факторлар[5] |
| Қауіп факторлары | күйзеліс, мазасыздық, т.б.[3] |
| Болжамы | сауалнама, қан талдауы |
| Жиілігі | 380 миллион / 5.1% ересектер (2016)[8][9] |
| Өлім | 3.3 миллион / 5.9%[10] |
өңдеу  |
|
Маскүнемдік[1] (парсы: مست, маст) — спиртті ішімдіктерге салынушылық. Кейбіреулер маскүнемдікті мәселелер тудырғанына қарамастан алкогольді іше бергенді жалғастыру деп анықтайды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) бағалауы бойынша 2016 жылы әлемде алкогольді тұтыну бұзылыстары бар 283 миллион адам бар.[8]
Алкоголь адамда тәуелділік тудырады және ұзақ уақыт бойы алкогольді көп қолдану денсаулық пен әлеуметтік жағымсыз салдарға әкеледі. Ол барлық мүше жүйелерін зақымдауы мүмкін, бірақ әсіресе миға, жүрекке, бауырға, ұйқы безіне және иммунды жүйеге әсер етеді.[5][6] Алкогольді көп қолдану ұйқының бұзылуына және деменция, Гайе — Вернике синдромы сияқты ауыр когнитивтік мәселелерге әкелуі мүмкін. Физикалық әсерлерге аритмия, иммундық жауаптың төмендеуі, бауыр циррозы, қатерлі ісік қаупінің жоғарылауы және кенеттен тоқтатылған жағдайда ауыр тоқтату белгілері жатады.[5][6] Бұл денсаулыққа әсер ету адамның өмір сүру ұзақтығын 10 жылға қысқартуы мүмкін.[11]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b МАСКҮНЕМДІК - SOZDIKQOR.KZ (қаз.). sozdikqor.kz. Тексерілді, 27 мамыр 2024.
- ↑ Бәйділдаев, Ақылбек АРАҚҚОРЛЫҚ (АЛКОГОЛИЗМ) (қаз.). med-kz.ucoz.com (6 ақпан 2015). Тексерілді, 27 мамыр 2024.
- ↑ a b c Alcohol Use Disorder: A Comparison Between DSM–IV and DSM–5 (ағыл.). pubs.niaaa.nih.gov. Тексерілді, 27 мамыр 2024. Мұрағат көшірмесі 18 мамырдың 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Fetal Alcohol Exposure (ағыл.). niaaa.nih.gov (14 September 2011). Тексерілді, 27 мамыр 2024.
- ↑ a b c d Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 — Вашингтон: American Psychiatric Association, 2013. — Б. 490–97. — ISBN 978-0-89042-554-1.
- ↑ a b c Alcohol's Effects on the Body (ағыл.). niaaa.nih.gov (14 September 2011). Тексерілді, 27 мамыр 2024. Мұрағат көшірмесі 3 маусымның 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Borges G, Bagge CL, Cherpitel CJ, Conner KR, Orozco R, Rossow I A meta-analysis of acute use of alcohol and the risk of suicide attempt (ағыл.). ncbi.nlm.nih.gov. Psychological Medicine. Тексерілді, 27 мамыр 2024.. 47 (5): 949–957. doi:10.1017/S0033291716002841. PMC 5340592. PMID 27928972.
- ↑ a b Алкоголь және денсаулық жайлы жаһандық статус есебі = Global status report on alcohol and health 2018 — Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы, 2018. — Б. 72, 80. — ISBN 978-92-4-156563-9.
- ↑ World Population Prospects – Population Division (ағыл.). Біріккен Ұлттар Ұйымы. Тексерілді, 27 мамыр 2024.
- ↑ Alcohol Facts and Statistics. niaaa.nih.gov. Мұрағат көшірмесі 18 мамырдың 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Schuckit MA Recognition and management of withdrawal delirium (delirium tremens). The New England Journal of Medicine. 371 (22): 2109–13. doi:10.1056/NEJMra1407298. PMID 25427113. S2CID 205116954.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |